دنیم یکی از پارچه‌های بسیار مشهور در دنیا است. این پارچه معمولا از جنس پنبه با نخ‌های نسبتا ضخیم با بافت تافته و یا سرژه ۲ و ۱ صعودی است. اهداف تولید کنندگان، پارچه‌ای ضخیم و سنگین وزن بود. نخ‌های مناسب برای تولید دنیم ضخیم هستند. پارچه دنیم از ابتدا برای لباس کار کارگرانی که در کارخانه‌ها مشغول به کار بودند، بافته شد. این پارچه با دوخت شلوار و عرضه آن به بازار دنیا، شهرت زیادی کسب کرد. بهطوری که امروزه صدها کارخانه به بافت و رنگرزی و چاپ روی پارچه دنیم مشغول هستند. در ایران لباس دوخته شده با این پارچه با عنوان شلوار لی عرضه می‌شود و به سرعت مورد استقبال جوانان واقع شد. فروش شلوار با پارچه دنیم به صدها میلیون عدد در سال می‌رسد.
چاپ روی پارچه دنیم چگونه است؟
پارچه دنیم
رنگ آبی و سپس مشکی، رنگ‌های خاص پارچه دنیم محسوب می‌شوند. ایجاد نایکنواختی و خراش تعمدی روی این پارچه گسترش یافته است. به‌طور عادی از سنگ شور کردن و استفاده از کلر برای ایجاد افکت های خاص روی این پارچه استفاده می‌شود. در صورت باقی ماندن اثر کلر روی پارچه، مشکلاتی برای مصرف کننده ایجاد خواهد شد. به همین دلیل شست وشو با آب فراوان و مواد شوینده تنها راه زدودن این مواد از روی پارچه دنیم است. با توجه به مشکل فراگیر کمبود آب در تمام دنیا، محققان راه‌هایی را برای مصرف کمتر آب، در صنعت دنیم پیدا کرده‌اند. به‌طور کلی رنگرزی روی دنیم را به دو صورت تعریف می کنند:
۱- خا
رنگرزی پارچه دنیم با رنگ نیل یا ایندیگو انجام می‌شود. رنگ طبیعی نیل از نوعی گیاه استخراج می‌شود. با رشد روزافزون این پارچه، رنگ‌هایی با نام تجارتی Indigo ساخته شده است. این رنگ همچنان هم برای رنگرزی پنبه مصرف می‌شود. هر چند ایندیگو به‌صورت مصنوعی نیز ساخته می‌شود. ثبات شست‌وشویی بالا از مزایای این رنگ است. با توجه به اینکه پس از انجام رنگرزی و به‌منظور ایجاد افکت‌های خاص، بخشی از رنگ جذب شده را از بین می‌برند، مناسبتر است که رنگرزی با عمق کامل انجام نشود و عمق کمی از سطح لیف رنگ شود. علاوه بر استفاده از روش‌های رمق کشی نظیر دستگاه رنگرزی وینچ و ژیگر، استفاده از پد ـ فوالرد محلول رنگ نیز متداول است. با پایان یافتن رنگرزی و خشک شدن پارچه، برش و دوخت لباس انجام می‌شود. لباس‌های دوخته شده را سنگ شور می‌کنند. سنگ‌های آغشته به مواد سفید کننده از جمله کلر را روی لباس می‌ریزند. معمولا شن‌ها را روی ناحیه‌هایی از لباس که باید افکت نایکنواختی داشته‌باشد می ریزند. ممکن است این عمل دو یا سه بار در نواحی دیگر لباس انجام شود تا الگوی مورد نظر ایجاد شود.
۲- روش رنگرزی نخ
در این روش نخ‌های تار را رنگ می‌کنند. نخ‌های تار، رنگی (رنگ آبی و یا مشکی) می‌شوند و نخ‌های پود کاملا سفید است. از این نوع پارچه برای ایجاد افکت‌های نایکنواخت به وفور استفاده می‌شود. با توجه به اینکه فقط نیمی از نخ‌های پارچه رنگ شده‌اند بنابراین نایکنواخت‌سازی از طریق سنگ شور کردن سریع‌تر و با هزینه کمتری انجام می‌شود. رنگرزی نخ را در ماشین بوبین رنگ کنی و یا کالف رنگ کنی انجام می‌دهند و سپس نخ‌های تار به قسمت آهار زدن منتقل می‌گردند. در روش رنگرزی و آهار زدن نخ به صورت چله، همه عملیات الزم برای رنگرزی چله بافندگی در یک ماشین و به صورت مراحل ممتد یا پی در پی انجام می‌شود. در این ماشین نخ‌ها رنگرزی شده، آهار دیده، خشک شده و آماده بافندگی می‌شوند. این روش دارای مزایایی است که عبارت‌اند از:
مزایای روش رنگرزی و آهار زنی هم زمان
به نسبت رنگرزی معمولی تا ۹۰درصد در مصرف آب صرفه‌جویی می‌شود. بنابراین در این روش برای رنگرزی ۱۰ کیلوگرم پارچه دنیم (جین) با رنگ خمی و آهار دادن همزمان ۱۱۰۰۰ لیتر صرفه‌جویی در مصرف آب به همراه دارد.
بازگشت مواد به حمام: این عمل باعث صرفه‌جویی در مصرف مواد می‌گردد.
کمترین آسیب به محیطزیست، بهطوری که این روش به عنوان سازگار با محیطزیست نامگذاری شده است.
کاهش مصرف انرژی: براساس تحقیقات انجام شده حداقل ۳۰ درصد از مصرف انرژی در این روش کاسته می‌شود.
رنگرزی پارچه به روش اسپری: به‌طور معمول برای رنگرزی دنیم و سنگشور کردن آن از ۱:۳۰→R:L استفاده می‌شود. در نتیجه مقدار زیادی آب برای رنگرزی آن مصرف می‌شود. محققان با تولید رنگ‌های مناسب برای جذب سریع، رنگرزی به روش اسپری کردن مواد رنگزا و مواد کمکی روی پارچه دنیم را ابداع کردند.
محاسن این روش عبارت‌اند از:
- مصرف کمتر آب بهطوری که در این روش تا ۸۰ درصد از مصرف آب کاسته می‌شود.
- سرعت بالاتر رنگرزی و در نتیجه قیمت تمام شده کمتر
- کنترل مقدار عمق رنگ با کنترل زمان و فشار اسپری
- استفاده از دستگاه با وسعت کمتر
- استفاده از نیروی گرم کنندگی کم و در نتیجه کاهش مصرف انرژی
لیرز چیست؟
لیزر به‌معنای نور هم‌راستا و موازیاست. هم‌راستا و موازی‌شدن نور باعث می‌شود که علاوه بر افزایش بردنور، تأثیرگذاری نور زیاد شود. لیزرها انواع زیادی دارند. به‌طور کلی میزان توان (قدرت) لیزرها با مصرف انرژی آن یعنی وات W سنجیده می‌شود. هرچه مقدار مصرف انرژی لیزر بیشتر باشد مؤثرتر است.
لیزرها انواع مختلفی دارند. در اینجا لیزرها از نظر تولید حرارت تقسیم‌بندی می‌شوند. از نظر تولید حرارت، لیزرها به دو گروه تقسیم می‌شوند:
۱- لیزر سرد: لیزرهای سرد نور را منتقل می کنند ولی گرما ندارند. این نوع لیزرها برای انتقال نور تا مسافت‌های زیاد کاربرد دارند. در صنعت نساجی از این لیزر برای کنترل حرکت رفت و برگشتی و کنترل حرکت تا فاصله خاص استفاده می‌شود. هرچه مقدار قدرت این نوع لیزر بیشتر باشد نور آن‌ها تا مسافت بیشتری انتقال می‌یابد.
۲- لیزر گرم: این نوع لیزر، حرارت را در هنگام انتقال نور منتقل می کند و در نتیجه محل اصابت لیزر گرم می‌شود. از این لیزر برای برش فلزات، برش در هنگام جراحی و… استفاده می‌شود. هرچه مقدار قدرت این نوع لیزر بیشتر باشد، حرارت بیشتری تولید می کند. بنابراین برای برش فلزات توان بیشتری لازم است. لیزرهای مورد استفاده برای چاپ دنیم کمتر از ۱۰۰ وات هستند. لیزرهای مورد استفاده در چاپ روی پارچه دنیم را به سه دسته تقسیم می کنند:
- لیزر کم توان: این لیزرها گرمای کمی تولید می کنند بهطوری که بدون آسیب زدن به الیاف پنبه، رنگ‌ها را از بین برده و پارچه را سفید می‌کنند.
- لیزر توان متوسط: این لیزر علاوه‌بر از بین بردن رنگ، آسیب جزئی به الیاف پنبه وارد می‌کند و در نتیجه ناحیه مورد نظر زرد رنگ می‌شود.
- لیزر با توان بالا: این لیزر قدرت سوزاندن پنبه را دارد و درنتیجه پارچه در این نواحی سوراخ می‌شود. به کمک این لیزر میتوان، قسمت‌هایی از پارچه (مثلا یک دایره) را برید و حذف کرد.
بیشتر بخوانید:
چاپ لیزر با توان کم روی پارچه دنیم
چاپ روی پارچه دنیم با لیزر نیز انجام می‌شود. لیزر مورد استفاده از نوع گرم است. در این روش پرتو لیزر بر روی پارچه و یا لباس دنیم، تابانده می‌شود. در محل برخورد گرما تولید می‌شود. گرما باعث تبخیر رنگ‌شده و در نتیجه، افکت مورد نظر روی پارچه ایجاد می‌شود. به کمک لیزر میتوان افکت ناشی از سنگشور کردن را شبیه‌سازی کرد. برای این کار دستگاه لیزر به یک رایانه متصل است تا محل تابش لیزر را کنترل کند. در اثر استفاده از لیزر، در مقادیر زیادی آب به خاطر عدم سنگشور کردن صرفه‌جویی می‌گردد.
چاپ لیزر با توان متوسط روی دنیم
هدف این نوع چاپ این است که، رنگ پارچه از بین برود و علاوه‌بر آن در اثر حرارت ناشی از لیزر، الیاف نیز آسیب جزئی ببیند. مشاهده کردید که الیاف پنبه در برابر حرارت مقاوم هستند ولی اگر مقدار حرارت بیشتر از حد باشد، الیاف پنبه زرد می‌شوند. اگر حرارت بیشتر از این شود رنگ زرد به قهوه‌ای می‌رسد و در نهایت، می‌سوزد. لیزرها از طریق رایانه کنترل می‌شوند. رایانه‌ها از طریق افزایش زمان، تأثیر حرارت را بیشتر می‌کنند. بنابراین مقدار حرارت را به دقت محاسبه می کنند تا در اثر حرارت کنترل نشده آسیبی به پارچه نرسد.
چاپ لیزر با توان بالا روی دنیم
در بسیاری از طرح‌ها، لازم است قسمتی از پارچه برش داده شود و از پارچه جدا شود. برای این کار از لیزر با توان زیاد استفاده می‌شود. این لیزر پارچه را می‌سوزاند و در نتیجه آتش‌سوزی کوچکی روی پارچه به‌وجود می‌آید. مکش هوا به سرعت آتش کوچک را مهار می‌کند و در نتیجه به بقیه نواحی پارچه آسیبی وارد نمی‌شود. پس از اتمام کار بایستی پارچه را شست‌وشو داد تا بو و حالت سوختن کناره‌های برش از بین برود.
کاربرد لیزر در صنایع به سرعت در حال گسترش است. استفاده از این تکنولوژی در صنایع برش و از جمله برش پارچه متداول شده است. برش پارچه در صنایع پوشاک نیز کاربرد زیادی دارد. برش با لیزر روی چوب، چرم، کاغذ و مقوا و حتی فلزات نیز کاربرد دارد.
نظرات کاربران