ایران کشوری چهار فصل و رنگارنگ با مردمانی میهمان نواز و مهربان است. اقصی نقاط ایران دارای فرهنگ و آداب رسوم مختلف است و یکی از مهمترین صنایع در ایران صنایع دستی به حساب می‌آید. هر منطقه ای از ایران صنایع دستی خاص خود را دارد و به عنوان آثار آن منطقه شناخته می‌شود. یکی از مهمترین صنایع دستی ایران که در منطقه بلوچستان بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ سوزن دوزی نام دارد. سوزن دوزی جزو صنایع دستی قدیمی در بلوچستان به حساب می‌آید و تاریخچه و قدمت آن به اوایل اسلام در بلوچ‌ها باز می‌گردد.
سوزن دوزی بلوچ
سوزن دوزی یکی از رودوزی‌های زیبا و سنتی ایران و هنری زیبا و کاربردی است. این هنر منحصر به بلوچستان است و به همین دلیل به این هنر بلوچ دوزی نیز می‌گویند. البته در بعضی نواحی استان اصفهان، بختیاری‌ها، ترکمن‌ها، خراسان و زرتشتیان یزد نیز از سوزن دوزی استفاده می‌کنند ولی مهد و مرجع سوزن دوزی ایران، استان سیستان و بلوچستان به حساب می‌آید و بلوچ دوزی در مناطق مختلف از لحاظ رنگ، طرح و … با هم متفاوت است. در سال ۱۳۹۷ شهرستان ایرانشهر واقع در بلوچستان به عنوان شهر ملی سوزن دوزی ثبت شد.
تاریخچه سوزن دوزی بلوچستان
از تاریخچه این هنر اطلاعات زیادی در دست نیست ولی شواهد نشان می‌دهد که از ابتدای ورود اسلام به ایران این هنر در بلوچ‌ها وجود داشته است و در دوره‌های ایلخانی و به خصوص تیموری و صفوی رواج پیدا کرده است. با ورود فرهنگ و هنر چینی به وسیله مغول‌ها، نقش‌هایی از گیاهان و گل‌های متاثر از هنر چینی در آثار این دوره مشخص است. در عصر صفویه، رودوزی مانند بسیاری دیگر از هنر‌ها به اوج خود رسید تا حدی که نفوذ چینی‌ها را در این هنر قطع کرد.
مواد اولیه
نخ:
در بلوچ دوزی از نخ ابریشمی یا پنبه ای یا آکرلیک استفاده می‌کنند. در قدیم بیشتر از نخ‌های ابریشمی استفاده می‌شد و نخ‌ها در رنگ‌های مختلف به کار برده می‌شوند؛ البته معمولا این نخ ها بیشتر به رنگ تیره و قرمز هستند.
به طور کلی ۳ نوع ترکیب رنگ در بلوچ دوزی استفاده می‌شود:
- یک رنگ (قهوه ای یا سیاه یا سفید)
- دو رنگ (قهوه ای و قرمز)
- هفت رنگ ( در اصل از ۶ رنگ استفاده می‌شود ولی به این نام معروف است)
سوزن، قیچی و بقیه ابزار
پارچه:
برای راحتی در بلوچ دوزی پارچه باید از دو ویژگی برخوردار باشد:
- تار و پود آن مشخص باشد.
- تار و پودش راست باشد.
تفاوت با سوزن دوزی پاکستان
در پاکستان نیز هنری با همین نام وجود دارد که تفاوت زیادی با بلوچ دوزی بلوچ‌ها دارد.
تفاوت در نقوش
برخی از نقوش منحصرا برای پاکستان و یا بلوچستان هستند.
تفاوت در نحوه کار
کار دوخت بلوچ دوزی در بلوچستان ظریف تر و زیباتر است.
تفاوت در انتخاب رنگ
در سوزن دوزی پاکستان بیشتر از رنگ‌های شاد استفاده می‌شود در صورتی که در بلوج دوزی از رنگ‌های تیره استفاده می‌کنند.
تفاوت در فرآورده‌های سوزن دوزی
در بلوچستان از بلوچ دوزی برای انواع مختلف پارچه مانند پرده، رومیزی و … استفاده می‌شد در صورتی که در پاکستان سوزن دوزی فقط بر روی لباس انجام می‌شود.
نظرات کاربران