از سربند تا چارقد ترکمنی

پوشش سر در هر قومیت شکل خاص خودش را دارد و بانوان ترکمن نیز با حفظ پوشش سنتی، همچنان اصالت حجاب خود را حفظ کرده‌اند. در بعضی از اقوام مثل ترکمن ها بین پوشش سر دختران و زنان تفاوت وجود دارد، در اصل حجاب سر آن‌ها، معرف طایفه و مجرد یا متاهل بودن آن‌هاست.

انواع پوشش سر در قوم ترکمن:

۱. بوروک:

یک کلاه نمدی سرتخت است که آن برک، بورک، بوریک و بوریگ نیز تلفظ می‌کنند. بوروک دارای دو مدل ساده و تزیین شده است. بوروک یا کلاه دخترانه معمولاً با پولک‌های رنگی و نقره سوزن‌دوزی می‌شود و دختران تا قبل از ازدواج از آن استفاده می‌کنند و دو یا سه روز بعد از ازدواج آن را به خانۀ پدری برمیگرداند که اگر خواهر کوچکتر داشته باشد بورو را به او می دهند. مدل سادۀ آن را مردان به هنگام نماز بر سر میگذارند. این کلاه به نام‌های « تاسه گ» و «تخیه» نیز معروف است.

۲. آلادنگی/ آلناقی:

هنگامی که دختران ازدواج می کنند، بوروک را از سر برمی دارند و طی مراسم خاصی آلادنگی به رنگ قرمز را روی یک روسری به دور سر می بندند و در قسمت جلوی سر گره میزنند. این سربند در طوایف و قبایل گوناگون ترکمن، به نام ‎های مختلفی چون: «آنق»، «آلین دانگی»، «آل دانقی»، «آلانگی»، «توپبی»، «هاساوا»، «هازاوا» و «هازابا» نیز شهرت دارد. هرچه سن زنان به میانسالی نزدیک‌تر می‌شود از ارتفاع آلادنگی کاسته می‌شود و به آن تبرک می گویند. زنان میان سال رنگ مشکی و زنان پیر و مسن رنگ سفید آن را به نشانۀ باتجربگی به سر می‌بندند. در گذشته، آلادنگی  کلاهی بوده که شکل استوانه داشته و به مرور به سربند تبدیل شده است.

۳. چارقد:

یک روسری بزرگ و گران قیمت است که زنان ترکمن در بیرون از خانه روی سربند می‌پوشند. این روسری بلند در قدیم جنس ابریشمی داشته ولی در حال حاضر جنس آن چیت گلار با ریشه های بلند است.

۴. چاشو:

در بین برخی از زن ‎های ترکمن، به ویژه زنان طایفه ی یُموت، چارقدی به نام «چشو» یا «چاشو» رواج دارد. چاشو نوعی روسری ابریشمی مربع شکل و گرانقیمت است که که عروس باید قبل از سوارشدن به ماشین یا مرکب عروسی آن را بر سر بگذارد. چاشو در بین زنان ترکمن، حکم چادر را در بین زنان فارس دارد.

۵. قینگاچ یا قین‌قاچ:

در میان ترکمن ها روسری ها بر دو نوع هستند، یکی‌ نسبتاً ضخیم‌ با سوزن‌دوزی‌ مفصل‌ که‌ به‌ آن‌»کورته»‌ می‌گویند و دیگری‌ روسری که از ابریشم‌ نازک ‌بافته می‌شود که‌ به آن «قینگاچ» می‌گویند. قینگاچ نیز دو نوع است به نام‌های‌ «قیرمیزی‌ قینگاچ» و «کله‌لی‌ قینگاچ».

۶. یالیق یا یایلیق:

روسری نازک، ابریشمی و دارای نقش و نگار است که بیشتر در خانه استفاده می شود.

۷. یاشماق:

یاشماق یعنی پوشانیدن بخشی از چهره و در اصطلاح به بخشی از یایلیق می گویند که زن ترکمن در هنگام برخورد با مردان غریبه دهان خود را با آن می پوشاند. این کار نشانه حجب و حیا محسوب می شود و امروزه تاحد زیادی از میان رفته است.