دستگاه های مورد نیاز ریسندگی

به فرآیندی که در آن الیاف، به نخ تبدیل می­شود ریسندگی گفته می­شود. در این فرآیند از دستگاه­ها، ابزارها و ماشین­الات مختلف، به ترتیب خاصی استفاده می­شود که هر یک سعی در کامل نمودن عملکرد دستگاه پیشین خود و پیشبرد فرآیند ریسندگی دارند. در ادامه به بررسی دستگاه های مورد نیاز ریسندگی می­پردازیم.

ریسندگی الیاف کوتاه

فرآیند ریسندگی با طول الیاف رابطه مستقیم دارد. بدین ترتیب ریسندگی الیاف پشمی که طولی بیشتر از ده سانتی­متر دارند، ریسندگی الیاف بلند و الیافی که طول آن­ها کمتر از شش سانتی­متر باشد را ریسندگی الیاف کوتاه می ­نامند. پنبه، یکی از مهم­ترین الیاف در ریسندگی الیاف کوتاه است. همچنین سایر الیاف مصنوعی که با این طول برش می­ خورند نیز در این دسته قرار می­گیرند. عملیات ریسندگی الیاف کوتاه به عواملی همچون طول، ظرافت، استحکام، رنگ و میزان ضایعات همراه الیاف بستگی دارد.

الیاف مورد استفاده برای ریسندگی باید قابلیت­های زیر را داشته باشند:

• این الیاف نباید به روغن و مواد شیمیایی آلوده باشند.
• طول آن­ها باید متناسب با کاربرد آن­ها باشد.
• الیاف مختلف، به ­خصوص الیاف مصنوعی باید الکتریسیته را از خود عبور دهند. زیرا در مرحله کشش بر اثر اصطحکاک، الکتریسیته ساکن ایجاد می­شود و اگر این الکتریسیته از الیاف عبور داده نشود، کشش الیاف به صورت یکنواخت انجام نمی­گیرد.
• الیاف مصرفی نباید دربرابر رطوبت حساسیّت داشته باشند و تغییر شکل بدهند.
• الیاف مختلف باید مقاومت کافی را دربرابر حرارت داشته باشند. اگر الیاف مصرفی، این ویژگی را نداشته باشند، در فرآیند ریسندگی خلل ایجاد ­شده و منجر به تولید نخ نامرغوب می­گردد.
• اصطحکاک دینامیکی الیاف، باید بسیار کم باشد یا از میان یکدیگر و ماشین­آلات عبور کنند.

ریسندگی الیاف کوتاه، خود شامل سه نوع ریسندگی پنبه­ ای، ریسندگی مخلوط الیاف پنبه همراه با الیاف مصنوعی و همچنین ریسندگی الیاف مصنوعی است. البته دستگاه­ها و ماشین­ آلات مصرفی در این سه دسته به یکدیگر شباهت دارند، امّا نوع قطعات، تنظیمات و سرعت کار ماشین ­آلات در این روش­ها متفاوت­ است. در ادامه به بررسی مراحل و دستگاه های مورد نیاز ریسندگی الیاف کوتاه می­پردازیم.

دستگاه های مورد نیاز ریسندگی الیاف کوتاه

حلاجی

در این مرحله، الیاف از یکدیگر باز شده و تمیز می­شوند تا در توده الیاف تغذیه­ شده به ماشین، چیزی جز الیاف پنبه وجود نداشته باشد. برای همین منظور به ماشین ­آلاتی احتیاج داریم عبارتند از:

دستگاه­ تغذیه کننده: این دستگاه می­تواند به روش حجمی و یا وزنی، الیاف را برروی نقاله ریخته و وارد دستگاه حلاجی نماید.

دستگاه ­زننده: در این دستگاه میخ ­های فولادی، با ضربه ­زدن بر روی الیاف، آن­ها را از یکدیگر باز می­کنند. دستگاه ­های زننده نیز دارای انواع مختلفی ازجمله زننده پلّه­ ای، اکسی­فلو، افقی و تمیزکننده بدون زننده می­باشد.

دستگاه تولید بالش: این دستگاه آخرین دستگاهی است که در مرحله حلاجی بکار می­رود و الیاف بازشده و تمیزشده را به­ صورت لایه ­ای جمع ­آوری می ­شود.

کاردینگ

پس از حلاجی الیاف، از ماشین کاردینگ برای موازی­ سازی، قرارگیری در یک راستا و یکنواخت نمودن الیاف از ماشین کاردینگ استفاده می­شود. فرآیند کاردینگ در ریسندگی با هدف جداسازی ناخالصی­های باقی­مانده از مرحله قبلی انجام ­می­شود و کلیه الیاف را از یکدیگر جدا می­کند. در این مرحله، الیاف به رشته­های ضخیمی به نام فتیله تبدیل می­شوند.

اجزای اصلی ماشین کاردینگ عبارتند از: بخش تغذیه، تیکرین، سیلندر اصلی، کلاهک، دافر، کالندر و کویلر

چندلاکنی یا کشش

فتیله­ ای که از ماشین کاردینگ به ­دست آمده، هنوز کاملاً یکنواخت نبوده و الیاف آن نیز صاف و موازی نیست. به همین دلیل، در این مرحله از دستگاه چندلاکنی، برای اعمال این ویژگی­ها به فتیله استفاده می­شود. در این مرحله، الیاف مخلوط شده و با یکدیگر  موازی می­گردند. این عملیّات برای تهیه نخ باکیفیّت و مناسب، ضروری است.

بخش­های اصلی ماشین چندلاکنی عبارتند از: بخش تغذیه یا قفسه، بخش کشش و بخش محصول دهنده

بالشچه­ سازی

خروجی ماشین چندلاکنی را نمی­توان مستقیماً به ماشین شانه ­زنی وارد نمود و باید طی چندمرحله آن را به­ صورت بالشچه تبدیل کرد. این بالشچه، لایه از الیاف است از کنار هم قرارگیری چند فتیله موازی، بدست می ­آید. علاوه بر تهیّه بالشچه، اجرای مراحلی برای مخلوط­ کردن الیاف پیش از شانه ­زنی نیز اهمیّت بالایی دارد. این عملیّات را بالشچه ­سازی می­ نامند که توسط دستگاه بالشچه­ ساز انجام می­گیرد. انواع مختلف دستگاه­ های بالشچه­ ساز عبارتند از: دستگاه ربان، دستگاه سوپر بالشچه و غیره

شانه زنی

در کارخانجات ریسندگی که نخ­های ظریف و کاملاً صاف تولید می­کنند، از دستگاه شانه زنی استفاده می­شود. در این مرحله، الیاف کوتاه ­تر، بهم­ پیچیده و ناخالصی­ های باقی­مانده در الیاف جداسازی شده و الیاف نسبت به یکدیگر موازی ­سازی می­گردند. انواع ماشین ­های شانه زنی عبارتند از ماشین دوّار (که امروزه مورداستفاده قرار نمی­گیرد) و ماشین خطّی.

تاباندن و ریسندگی

در این مرحله، رشته ­های موجود را نازک می­کنند و پس از تاب­دادن نخ، بسته­ های بزرگ نخ تولید می­شوند.

ریسندگی چرخان ه­ای یا روتور

ماشین روتور عمل تابیدن نخ را از پیچش آن جدا می­کند. بنابراین نخ، پیش از پیچش از انتهای آزاد خود پیچ­ می­خورد و سپس بوبین، با بسته نخ برای پیچش می­چرخد. بدین ترتیب، انرژی کمتری برای تاباندن مصرف می­شود.

ماشین فلایر (نیم ­تاب)

فتیله تولیدی از ماشین کشش، ویژگی­های مورد نیاز جهت تبدیل به نخ را در ماشین تمام تاب دارد، امّا چنین فتیله ­ای را نمی­توان به ماشین رینگ تغذیه نمود و باید آن را ابتدا به نیمچه نخ و سپس به ماشین رینگ تغذیه کرد. به همین دلیل از ماشین فلایر استفاده می­شود تا بخشی از کشش مورد نیاز را اعمال کرده و فرم ابعاد بانکه­ های ماشین کشش را با ابعاد ماشین رینگ یکسان نماید. خروجی ماشین نیم­تاب، نیمچه نخی است که به شکل خاصّی به دور قرقره پلاستیکی پیچیده می ­شود و آن را بوبین می ­نامند. ماشین فلایر دارای چند وظیفه مهم است که عبارتند از:

• کم ­کردن وزن و نازک­تر کردن فتیله با کشش اعمال­ شده
• تاب ­دادن جهت استحکام بخشی به نیمچه نخ
• فرم­ دادن به بوبین پرشده
• ریسندگی رینگ

در ریسندگی با ماشین رینگ (تمام ­تاب)، برای ایجاد تاب، نخ را همراه با ماسوره به گردش درمی­ آورند. بدین ترتیب افزایش حجم و وزن نخ بر روی ماسوره به انرژی بیشتری برای گرداندن دوک نیاز دارد. این ماشین، آخرین ماشین در مسیر تبدیل الیاف به نخ می­باشد. ماشین رینگ نیز وظایف زیر را برعهده دارد:

• پائین ­آوردن چگالی نیمچه نخ جهت رسیدن به نمره نخ نهایی
• استحکام­ بخشی به رشته الیاف تولیدی از طریق تاب­دادن
• پیچش نخ روی بسته مناسب

ماشین رینگ دارای قسمت­های مختلفی ازجمله بخش قفسه یا تغذیه، کشش و محصول­ دهنده می­باشد.

بوبین ­پیچ اتوماتیک

دیدیم که ماشین رینگ، نخ­های تولیدی خود را برروی ماسوره می ­پیچد اما این ماسوره ­ها دارای مقدار نخ کمی هستند و از آنجا که ورودی دستگاه­های بافندگی و رنگرزی نیز بوبین است، به کمک دستگاه بوبین­ پیچ اتوماتیک، تعداد زیادی ماسوره به یک بوبین تبدیل می­شود.