در این مقاله به شناخت الیاف بازیافته و ویژگی های آن ها میپردازیم تا با شناخت هرچه بهتر آنها بتوانیم در هنگام استفاده از آن ها بهترین استفاده را بکنیم. ماده اولیه الیاف بازبافته به صورت پلیمر در طبیعت وجود دارد و انسان با ایجاد تغییراتی در این پلیمر قابلیت حل شدن در یک حلال مناسب و سپس ریسیده شدن را به این مواد می دهند. ویسکوز، دی استات، تری استات و کازئین از جمله این الیاف می باشند. که با هم در ادامه به بررسی هر کدام از آن ها می پردازیم. با ما همراه باشید.
ویسکوز ریون
اولین مورد برای شناخت الیاف بازیافته، الیاف ویسکوز است. ویسکوز یک لیف بازیافته است زیرا ماده اولیه آن سلولز است از طبیعت گرفته می شود، ویسکوز یک لیف سلولزی است و در نتیجه خواص الیاف سلولزی دارد. برای تهیه این لیف ابتدا مواد اولیه آن را تجزیه میکنند تا زنجیر های مولکول سلولز به زنجیر های کوچ کتری تبدیل شود. برای تولید الیاف لازم است این ماده را به صورت یک خمیر در آورد و از روزنه های بسیار ریز عبور داد تا به شکل الیاف در آیند. در نهایت پس از تحقیقات بسیار زیاد مواد و تکنولوژی لازم برای این کار به دست آمد و الیاف ویسکوز تولید شد. اما این الیاف استحکام کمی داشت و به خصوص وقتی رطوبت را به خود جذب می کرد استحکام کمتری نیز پیدا می کرد اما با تحقیقات وسیع، باکوتاه کردن زنجیر های پلیمری به اندازه مناسب رسید. در حال حاضر الیاف ویسکوز با کفیت مناسب تولید می شود:
- الیاف کوتاه پنبه (لینتر) : این مواد ۹۹ درصد سلولز دارند.
- الوار درختانی مانند صنوبر، کاج، سرو : این درختان بین ۸۴ تا ۹۴ درصد سلولز دارند. تفاله نیشکر که ۵۰ درصد سلولز دارد.
- کاه برنج و کاه گندم و جو
الیاف ویسکوز بسیار درخشانی هستند ولی استحکام آنها کم است به خصوص در حالت مرطوب. پارچه های ساخته شده از الیاف ویسکوز را می توان به عنوان پرده، رومبلی، روکش صندلی های قطار و اتوبوس، رومیزی و انواع لباس های زنانه، پیراهن های مردانه، چاپ روسری، زیر پوش و لباس ورزشی استفاده کرد. این الیاف را می توان با الیاف دیگر مخلوط کرد. مثلاً اگر ویسکوز را با پلی استر مخلوط کنیم استحکام محصول بالا می رود زیرا پلی استر محکم است و ضعیفی ویسکوز را جبران میکند.
اگر دوست دارید بیشتر در مورد الیاف سلولزی بدانید پشنهاد می‌کنم متن “ویژگی های الیاف بازیافتی سلولزی” را بخوانید.
الیاف پلی نوزیک
دومین نوع الیاف بازیافته که قرار است برای شناخت بیشتر برایتان توضیح دهیم، الیاف پلی نوزیک است. الیاف پلی نوزیک نیز یک لیف سلولزی محسوب می شود و نتیجه تحقیقات برای بالا بردن استحکام سلولز است. این لیف خواص بسیار بهتری از ویسکوز دارد. بالاتر بودن استحکام این لیف در حالت خشک و مرطوب باعث شده است که نام ویسکوز تقویت شده نیز به این لیف بدهند. این الیاف به مصارف پارچه های کشباف از قبیل بلوز، ژاکت و پارچه های رو مبلی و پرده می رسد.
الیاف کوپر آمونیم
این الیاف نیز باز یافته سلولزی است و از نظر ظاهری شباهت زیادی به ابریشم دارد و به همین جهت، به این الیاف ابریشم مصنوعی نیز می گویند. این الیاف بسیار نرم هستند و امکان تولید الیاف ظریف نیز از آنها وجود دارد. تولید این الیاف، همانند ویسکوز با مواد اولیه سلولزی شروع می شود. ولی الیاف کوتاه پنبه (لینتر) جایگاه مهم تری دارد. زیرا میزان سلولز بیشتری در این مواد وجود دارد. از این الیاف در لباس های ورزشی، پارچه های پرده ای، رو میزی و رومبلی استفاده می شود.
الیاف شیشه
الیاف شیشه چهارمین الیاف در این سیر شناخت الیاف بازیافته است که از گروه الیاف بازیافته معدنی می باشد. این الیاف که به فایبر گلاس ( Fiber Glass ) شهرت دارد و از مخلوط سنگ سیل کیات، سنگ آهک، کربنات سدیم و بوراکس به دست می آید. پس از حرارت دادن و ذوب کردن و انجام عمل رشته سازی، الیاف نازک و شکننده فایبر گلاس تولید می شود. پشم شیشه نام دیگر این الیاف است. از این الیاف برای عایق بندی ساختمان و لوله های انتقال بخار استفاده می شود.
الیاف مصنوعی
این الیاف از مواد موجود در طبیعت نظیر بعضی از گازها و برخی مواد شیمیایی که اغلب منشأ نفتی دارند، تهیه می شود. مواد اولیه الیاف مصنوعی به صورت لیف وجود ندارد و منشأ گیاهی و حیوانی ندارد. ابتدا یک ماده اولیه که خاصیت به هم پیوستن و پلیمر شدن را داشته باشد را انتخاب میکنند همان طور که قبلاً اشاره شد این ماده را منومر می گویند و به کمک عمل پلیمریزاسیون هزاران منومر به صورت دانه های زنجیر و به ترتیب به هم وصل می شوند. اگر تعداد مولکول زنجیر به حد مناسبی برسد این ماده قابلیت ریسیده شدن و تبدیل شدن به الیاف را در رشته ساز خواهند داشت. الیاف زیادی، از این طریق ساخته شده است اما همه آنها در صنعت نساجی به کار نمی رود. الیاف مصنوعی پرکاربرد در صنایع نساجی الیاف نایلون، الیاف پلی استر و الیاف اکریلیک می باشند.
در مورد رنگرزی الیاف بازیافته چقدر میدانید؟ مقاله “رنگرزی الیاف بازیافته” را حتما بخوانید.
الیاف پلی استر
الیاف پلی استر از ترکیب دو ماده به نام های اتیلن گلیکیول و اسید ترفتالیک در شرایط مساعد و در مجاورت کاتالیزور مناسب در خلأ تهیه می شود. این ماده به صورت تکه های پلاستیک در می آید و پس از برش و تکه کردن به نام چیپس تبدیل می شود. پس از آن، این مواد را در حرارت ۲۸۰ درجه سانتی گراد ذوب می کنند. و سپس به کمک روش ذوب ریسی الیاف پلی استر تهیه می شود. برای اینکه الیاف پلی استر حالت مناسب و استحکام کافی پیدا کنند آنها را از غلتکهای کشش عبور می دهند. الیاف پلی استر درخشان می باشد ولی در هنگام تولید میزان درخشان بودن را می توان کنترل کرد الیاف پلی استر جذب رطوبت کمی دارد و استحکام بالایی دارد الیاف پلی استر حتی در حالت مرطوب نیز بسیار محکم می باشد این الیاف در مقابل مواد شیمیایی به خوبی مقاوم می باشند ولی تمایل به جذب ذرات و گرد و غبار دارند و در نتیجه زود کثیف می شوند. این الیاف به سرعت خشک می شوند و به همین دلیل به الیاف بشور و بپوش معروف شده اند. پارچه های نازک و محکم و سبک، پارچه های پرده ای و پارچه های مناسب برای چتر معمولی و چتر نجات نیز از کار برد های پلی استر است.
الیاف نایلون
یکی از موارد مهم در شناخت الیاف بازیافته، شناخت الیاف نایلئنی است. الیاف نایلون پس از تحقیقات زیاد، از پلیمریزاسیون دو ماده به نام های اسید آدیپیک و هگزامتیلن دی آمین، الیاف نایلون ساخته شد. بعد ها با تغییراتی در مواد اولیه و نوع عملیات نایلون هایی با خواص متفاوت ساخته شد. مثلاً کیسه های زباله نایلونی و مواد پلاستیک به کار رفته در بسیاری از وسایل پلاستیک آشپزخانه، از نایلون ساخته شده است. الیاف نایلونی به روش ذوب ریسی ساخته می شود و عملیات کشش برای تبدیل رشته تولیدی به الیاف را لازم دارد. استحکام بسیار خوب و جذب رطوبت نسبتاً خوب دارد ولی در مقابل حرارت مقاومت خوبی ندارد. بنابراین باید برای اتو کردن بسیار مواظب بود زیرا اگر درجه حرارت اتو حدود ۱۸۰ درجه سانتی گراد باشد کمی ذوب شده و به اتو می چسبد. معمولاً بر روی دستگاه های اتو، تنظیمات و هشدار های لازم نصب شده است. پارچه های نایلونی به راحتی شسته می شوند و خش کشدن سریع نیز از جمله خصوصیات نایلون می باشد. در هنگام سوختن ابتدا ذوب می شود و تماس مواد مذاب آن، با بدن تولید تاول میکند. نایلون الکتریسیته ساکن ایجاد می کنند
و بنابراین اگر لباس های نایلونی به تن داشته باشید به هر چیزی دست بزنید احساس برق گرفتگی خواهید داشت این خاصیت در هنگام ریسندگی نیز مشکل ساز می شود. موارد مصرف الیاف نایلون لباس های ورزشی، جوراب، کیسه های هوای ماشین ها، نخ های دور لاستیک ماشین و حتی لاستیک هواپیما، انواع تسمه ها، وسایل ماهیگیری و طناب و پود فرش های ماشینی می باشد.
نظرات کاربران