با پارچه های اصیل ایرانی آشنا شویم

اگر می خواهید اطلاعات جامعی در مورد پارچه های اصیل ایرانی خصوصا پارچه هایی مانند ترمه، مخمل، کرباس و … داشته باشید توصیه می شود که مطلب زیر را مطالعه کنید.

شاید بتوان گفت یکی از قدیمی ترین صنایع دستی بشر پارچه است. بشر از بافندگی برای پوشش خود و محافظت از جسم خود استفاده کرده است. بر اساس شواهد تاریخی می توان ادعا کرد که ایرانیان از اولین افرادی بودند که دست به تولید پارچه زدند. تاریخچه بافندگی در ایران به هزاران سال قبل از میلاد مسیح برمی گردد و دوک نخ ریسی از اولین وسیله هایی بافندگی پارچه است که در ایران استفاده شده است. پارچه بافی از عصر حجر در ایران رونق گرفت و اوج شکوفایی آن دوران حکومت ساسانیان بود.

 مهم ترین مواد در ساخت پارچه های اصیل ایرانی پشم و موی حیواناتی مانند گوسفند بود که تا امروز هم همچنان مورد استفاده قرار می گیرند. بر اساس نظرات بسیاری از تاریخ نویسان می توان گفت شوکت و جلال اصلی حکومت ساسانیان بر اثر رونق و شکل گیری پارچه بافی بوده است. با وجود آنکه در دوره ساسانیان بافت پارچه های اصیل و سنتی رونق گرفت اما بعد از حملات اعراب به ایران تغییرات بسیار زیادی در رنگ، طرح و نوع پارچه های ایرانی اتفاق افتاد و بسیاری از پارچه های اصیل ایرانی تحت تاثیر فرهنگ اعراب تغییر کردند. هرچند که پارچه های اصیل ایرانی در طول تاریخ بسیار تغییر داشته اند اما بعد از صدها سال مردم همچنان می توانند به بسیاری از این پارچه ها دسترسی داشته باشند.

با پیشرفت علوم و تکنولوژی و صنعت نساجی در بسیاری از مناطق مختلف کشور ایران همچنان شیوه سنتی بافت پارچه ها ادامه دارد. مردم استان هایی مانند سیستان و بلوچستان، چهار محال و بختیاری، کردستان، آذربایجان شرقی و غربی، استان های شمالی و … هنوز هم در بافتن پارچه های سنتی و اصیل خود فعال هستند و از ابزارهای ساده ای مانند دوک، دستگاه نساجی چوبی و … برای بافتن پارچه استفاده می کنند.

بهترین پارچه های اصیل ایرانی

هرچند که در طول تاریخ ایران پارچه های بسیار زیادی تولید و استفاده شده اند اما پیشرفت صنعت نساجی و ورود پارچه های صنعتی در رنگ، مدل، جنس و طرح های مختلف به بازار، باعث تغییر سلیقه و ذائقه بسیاری از مردم شدند. تعدادی از این پارچه های اصیل و سنتی هستند که همچنان درمیان مردم محبوبیت بالایی دارند و همچنان مورد استفاده قرار می گیرند. اصیل ترین پارچه های ایرانی که هنوز در میان مردم محبوب هستند به شرح زیر هستند:

ترمه

ترمه به عنوان یکی از زیباترین و نفیس ترین پارچه های با اصالت ایرانی شناخته می شود. این پارچه دارای الیاف بسیار نرمی است. ترمه را می توان نماد هنر ایرانیان دانست چرا که نقش ها و طرح هایی را در خود جای داده است که دارای اصالتی کاملا ایرانی هستند. نقش هایی مانند بته جقه و گل شاه عباسی در بافتن ترمه بسیار دیده می شوند. برای بافتن پارچه اصیل ایرانی ترمه از موادی مانند نخ ابریشم یا نخ های پشمی استفاده می شود که می توانند دارای رنگ های طبیعی یا شیمیایی باشند. رنگ های طبیعی که در بافتن ترمه استفاده می شوند از گیاهانی مانند حنا، روناس، پوست انار، وسمه و… گرفته می شوند.

رایج ترین طرح های ترمه که در میان مردم ایران شناخته شده هستند شامل شاخ گوزنی، شال اتابکی، شال زمردی، شال چهرقدی، شال بندی، شال امیری، شال راه راه، بته بادامی، بته خرفی و … هستند که هر کدام دارای تاریخچه و قدمتی مشخص هستند. به گفته بسیاری از کارشناسان و با توجه به شواهد موجود، شروع ترمه بافی در ایران به ابتدای شروع دوران حکومت صفویان برمی گردد. البته بسیاری بر این باور هستند که اصالت ترمه به آسیای مرکزی و ارتفاعات کشمیر باز می گردد اما هنر ایرانیان تولید و پیشرفت این پارچه را رونق بخشیده است.

مخمل

مخمل به عنوان یکی از پارچه های شاهکار و لوکس شناخته می شود که قدمت بسیار بالایی در ایران دارد. قدیمی ترین پارچه مخمل ایرانی در یکی از موزه های پاریس قرار دارد که قدمت آن به سده دوازدهم میلادی می رسد. بسیاری از محققان ،پیدایش و بافت پارچه مخمل را به قرون اولیه شروع اسلام نسبت می دهند که در دوران حکومت سلجوقیان بافت آن رواج پیدا کرد و هدف اصلی تولید آن محافظت از کتاب آسمانی قرآن بود. تولید و بافت این پارچه در زمان صفویان رواج بسیار زیادی پیدا کرد و از آنجا که بافتن آن سختی و دشواری بالایی داشت فقط قشر اشرافی جامعه توان خرید و استفاده از آن را داشتند.

مخمل از ابریشم، پنبه، کتان و پشم ساخته می شود. با توجه به آنکه صنعت نساجی امروزه پیشرفت بالایی داشته است، تولید پارچه مخمل نیز بسیار راحت شده و تمام اقشار جامعه توان استفاده از آن را دارند. پارچه مخمل از جمله پارچه های اصیل ایرانی است که بیشترین استفاده را در میان مردم دارد و در دکوراسیون بسیار مورد استفاده قرار می گیرد.

سایر پارچه های اصیل ایرانی

در کنار پارچه های اصیل ایرانی مانند ترمه و مخمل، پارچه های متععد و متنوع دیگری نیز وجود دارند که همچنان در میان مردم محبوبیت بالایی دارند.

• کرباس: کرباس یکی از پارچه های ساده و سفید رنگ است که بیشتر در فصول گرم سال مورد استفاده قرار می گیرد.
• زری بافی: زری بافی از جمله پارچه های با قدمت بسیار زیاد در ایران است که از دوره ساسانیان به سایر نقاط دنیا صادر شده است. این پارچه بیشتر از ابریشم و نخ های گلابتون ساخته می شود
• جایجیم: جاجیم از دیگر پارچه های اصیل ایرانی است که از پشم تابیده الوان بافته می شود. این پارچه دارای سنتی ترین شیوه بافندگی است. دستگاه های جاجیم بافی هنوز هم در بسیاری از مناطق ایران استفاده می شوند.
• شعر بافی: شعر بافی یکی دیگر از پارچه های اصیل ایران است که برای بافتن آن از شعر (موی انسان یا حیوان) استفاده می شود. این پارچه بیشتر در نواحی مرکزی ایران رواج داشته است و رد رنگ و طرح های مختلفی موجود بوده و هست.