رنگرزی الیاف مصنوعی قسمت اول

رز یا رَشتن به معنای رنگ کردن است و رنگرزی اسم مصدر رشتن و به معنای رنگ آمیزی کردن است. انسان در گذشته از گیاهان برای خود آرایی استفاده می‌کرده است ولی با پیدایش صنعت نساجی و کالاهای نساجی از جمله الیاف مصنوعی از گیاهان و مواد طبیعی برای رنگرزی این کالا‌ها بهره گرفت.

الیاف

الیاف که جمع کلمه لیف به معنای رشته است؛ مجموعه ای از مولکول‌های زنجیره‌ای خطی و طویل است. الیاف ماده ای است که در عین انعطاف پذیری و ظرافت، طول بلندی نسبت به قطرش دارد. از الیاف معمولا در تولید مواد دیگر استفاده می‌شود و عموما مستحکم ترین مواد مهندسی را از الیاف تولید می‌کنند.
به طور کلی و با توجه به روش ساخت الیاف، الیاف‌ها را به دو دسته طبیعی و مصنوعی تقسیم می‌کنند.

الیاف طبیعی

الیاف طبیعی، به الیافی می‌گویند که منشأ طبیعی داشته و از مواد شیمیایی در تولید آنها استفاده نشده است. پنبه، کتان، چتایی، کنف الیاف گیاهی هستند.
از انواع الیاف طبیعی می‌توان به پشم، مو، ابریشم، پنبه، کتان و …. اشاره کرد.

الیاف مصنوعی

به گروهی از الیاف گفته می‌شود که توسط روشی خاص تولید می‌شوند. این نوع الیاف به طور معمول در طبیعت وجود ندارد اما ممکن است ریشه طبیعی یا مصنوعی داشته باشد.
الیاف مصنوعی بر اساس ماده اولیه به دو دسته الیاف مصنوعی بازیافته و الیاف مصنوعی سنتتیک تقسیم می‌شوند.

الیاف مصنوعی بازیافته

انواعی از الیاف که برای تولید آنها از پلیمر‌های طبیعی مانند سلولز و پروتئین به عنوان ماده اولیه استفاده می‌شود.
ویسکوز ریون، کوپر آمونیوم ریون و استات سلولز را می‌توان به عنوان الیاف مصنوعی بازیافتی نام برد.

الیاف مصنوعی سنتتیک

ماده اولیه الیاف مصنوعی سنتتیک از پلیمریزاسیون منومرهای مناسب بدست می‌آید و پلیمرها از لحاظ فعل و انفعالات شیمیایی به دو گروه تقسیم می‌گردد.
۱) پلیمرهای افزایشی
۲) پلیمرهای تراکمی یا کندانسه‌ای

رنگرزی

رنگرزی یا صباغی به عمل رنگ کردن یک کالا توسط ابزار خاص و در شرایط خاص گفته می‌شود.
در تعریفی کامل تر، صباغی به به فرآیندی گفته می‌شود که در آن کالای نساجی در محلولی که شامل مواد رنگزا و مواد شیمیایی می‌باشد، رنگ آمیزی می‌گردد.
در فرایند رنگرزی چهار عامل نقش اصلی را بازی می‌کنند، که عبارتند از: مواد رنگزا، کالای رنگرزی، مواد شیمیایی کمکی و ماشین‌های رنگرزی.

مواد رنگزا

مواد رنگزا به دو دسته طبیعی و مصنوعی تقسیم می‌شوند.

مواد رنگزای طبیعی:

رنگ‌های طبیعی نیز به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ دسته اول دسته ای که بدون وجود دندانه اساسا جذب پشم نشده یا مقدار جذب آنها بسیار ناچیز می‌باشد.
دسته دوم نیز آن دسته از مواد رنگزا طبیعی می‌باشد که رنگ جذب الیاف می‌شود اما ثبات رنگ آنها بسیار کم است.
از انواع مواد رنگزای طبیعی می‌توان به:
روناس، اسپرک، نیل، گل بابونه، برگ انگور عسگری، چغندر، پوست پیاز، برگ درخت توت، وسمه، گل رنگ، گل جعفری، برگ انجیر، پوست انار، بلوط، پوست گردو، هلیله، سماق، زعفران، جا شیر و … اشاره کرد.

مواد رنگزای مصنوعی:

مواد رنگزای مصنوعی را بر پایه ساختمان شیمی و خواص آن طبقه بندی می‌کنند. در رنگرزی با مواد رنگزای مصنوعی ساختمان شیمیایی الیاف، مشخص کننده نوع رنگ مورد نیاز و تکنیک مناسب رنگرزی می‌باشد.

برای مطالعه مواد رنگزا طبیعی پیشنهاد می‌کنیم مقاله “انواع مواد رنگزا طبیعی و رنگرزی با مواد مختلف“ را حتما بخوانید.