رنگرزی الیاف بازیافته یکی از روش‌های تامین منسوجات و پوشاک برای مردم است که در ابتدای قرن پیش، یعنی ۱۹ام به وجود آمده است. بعد از پایان جنگ‌های جهانی و البته قبل از آن، با پیشرفت علم پزشکی، کم شدن جنگ‌ها، وفور مواد غذایی، افزایش رفاه و … باعث شد تا شیب نمودار افزایش جمعیت به شدت، صعودی باشد. با افزایش جمعیت، افرادی که به دنبال تهیه‌ی پوشاک و عرضه به مردم بودند، دچار یک شک بزرگ شدند. الیاف طبیعی دیگر پاسخگوی تامین پوشاک مردم نبود. از این رو دانشمندان و فعالان حوزه منسوجات و پوشاک، روی به استفاده از الیاف‌های غیر طبیعی کردند. در ادامه می‌خواهیم با این الیاف غیر طبیعی بیشتر آشنا شویم.
رنگرزی الیاف بازیافته چیست؟
الیاف‌های غیر طبیعی از پلیمرهای مصنوعی و طبیعی، ساخته می‌شوند. پلیمرها را با استفاده از روش‌های شیمیایی ، به انواع الیاف تبدیل می‌کنند. برای تهیه لباس و منسوجات چندین نوع الیاف وجود دارد، که به بررسی برخی از آن‌ها می‌پردازیم. به صورت کلی دو نوع الیاف داریم. مصنوعی و طبیعی که مصنوعی‌ها به چند روش وجود دارند.
- الیاف مصنوعی: این الیاف آزادانه در طبیعت وجود ندارند و توسط آزمایشگاه‌ها ساخته می‌شوند. مانند لباس‌های پلاستیکی
- الیاف طبیعی: این الیاف به دو دسته گیاهی و غیر گیاهی تقسیم می‌شوند. الیاف گیاهی مانند نخ، کتان، پنبه، کنف و … می‌باشد. از الیاف غیر گیاهی به مو و پشم می‌توان اشاره کرد.
- الیاف مصنوعی سنتیک: این الیاف هم از پلیمرزاسیون منومرهای مناسب به دست می‌آید.
- الیاف بازیافته: در این الیاف از پلیمر استفاده می‌کنند. از انواع پلیمرها مانند پروتئینی و سلولزی استفاده می‌کنند.
رنگرزی الیاف چیست؟
رنگرزی یا صباغی، عملی است که در آن پارچه را با انواع الیاف طبیعی و مصنوعی، به آن رنگ می‌بخشند. منظور از رنگرزی الیاف بازیافته، یعنی رنگ بخشیدن به الیاف‌های پلیمری مانند پروتئین و سلولز است. با این اوصاف می‌توان متوجه شد که الیاف بازیافته، یکی از روش‌های تولید الیاف است و با روش رنگرزی به آن رنگ می‌دهند.
انواع الیاف بازیافتی
الیاف بازیافتی، یعنی بازیافت انواع پلیمرهای طبیعی و مصنوعی است. به نوعی یک الیاف نیمه مصنوعی یا نیمه طبیعی است. الیاف بازیافته سلولزی به چند نوع زیر است.
- وییسکوز ریون
- دی استات سلولز
- تری استات سلولز
- پلی نوزیک
- کوپر آمونیم
الیاف بازیافته پروتئینی به دو بخش حیوانی و گیاهی تقسیم بندی می‌شوند. که الیاف فیبرولان و مرینوای از الیاف‌های حیوانی هستند. الیاف‌های ویکارای و آردیل از الیاف‌های گیاهی هستند.
ویژگی‌های الیاف بازیافتی سلولزی
هر الیافی از یک جنس یا چندین جنس تشکیل شده است. الیاف سلولزی که بیشتر توسط دی استات، تری استات سلولز و ویسکوز ریون ساخته می‌شوند، ویژگی‌هایی شبیه به لباس‌ها و منسوجات طبیعی دارند. از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به براقیت، رنگرزی ساده، درخشان بودن، نرم بودن، صاف بودن، تنفی گیری عالی بدن با این جنس لباس‌ها و … اشاره کرد.
دی استات، تری استات و ویسکوز ریون هم از جنس‌های مختلفی ساخته می‌شوند. به همین دلیل رنگررزی الیاف بازیافته را می‌توان جزو روش‌های تولید منسوجاتی دانست که هیچ گونه محدودیتی ندارند. در صنعت و کارخانجات برای ساخت این الیاف از تفاله‌ها و بازمانده‌های نیشکر، از الیاف کوتاه و تقریبا به درد نخور پنبه و خمیر چوب از درخت‌های غول پیکر و بلند مانند کاج، صنوبر و … استفاده می‌کنند. اما آن چیزی که باعث نام گذاری آن‌ها به دی استات، تری استات و ویسکوز ریون می‌شود، تفاوت آن‌ها در روش ریسیدن آن‌ها می‌باشد.
تری استات با روش ریسندگی “خشک ریسی” تولید می‌شود. ویسکوز یون هم با روش ریسدگی ترریسی که در آن از مواد شیمیایی هم استفاده می‌کنند. اما دی استات می‌تواند از هر دو روش خشک و تر ریسی ساخته شود.
الیاف تری استات سلولز برای چه مواردی خوب است و چه ویژگی‌هایی دارد؟
در رنگرزی الیاف بازیافته که به سه نوع پر کاربرد آن خواهیم پرداخت، هر یک کاربردهای خاص خود را دارد. در ادامه ابتدا به بررسی تری استات سلولز می‌پردازیم.
- دمای جوش بالا و تحمل پذیری حرارت زیاد در رنگرزی را دارد
- لباس‌های ساخته شده با تری استات سلولز، رطوبیت پذیری کمتری دارد. همین موضوع سبب استفاده بیشتر این الیاف نسبت به سایر الیاف بازیافته می‌باشد.
- نسبت به اسید و قلیایی‌های غلیظ هستند، مقاومت کمتری دارد.
- به علت جذب رطوبت کم، در جذب لکه‌ها، چروک، میکروب‌ها مقاومت بیشتری از خود نشان می‌دهند. همین ویژگی باعث استفاده از این الیاف در پارچه‌های کم تحرک مانند رومیزی، رومبلی و … می‌شود.
الیاف دی استات سلولز برای چه مواردی خوب است و چه ویژگی‌هایی دارد؟
رنگرزی الیاف بازیافته و تولید انواع منسوجات از آن‌ها، به دلیل صنعتی شدن اکثر کشورها و همچنین به طور تقریبی تجدید پذیر بودن منابع ساخت آن، رشد چشمگیری در همه کشورها، از جمله ایران دارد. الیاف دی استات هم که جزو الیاف بازیافته است، در مواردی استفاده می‌شود که آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
- دمای مناسب آب برای رنگرزی این الیاف، حول و حوش۸۰ درجه سانتی گراد می‌باشد. که کمتر از تری استات است.
- این الیاف به مقدار کمی رطوبت را جذب می‌کنند.
- بیشتر استفاده از آن در تولید انواع لباس‌هایی است که مردم به صورت مستمر از آن استفاده می‌کنند. مانند جوراب، روسری و چاپ روسری، شال، بلوز، لباس‌های مردانه، زنانه، بچه گانه، لباس ورزشی، چترها و به طور کلی برای انواع لباس‌ها مناسب است.
الیاف ویسکوز ریون برای چه مواردی خوب است و چه ویژگی‌هایی دارد؟
رنگرزی الیاف بازیافته، با توجه به انواع آن ضریب سختی‌هایی هم دارد. یعنی رنگ پذیر بودن آن‌ها با یکدیگر متفاوت است. در رنگرزی دمای آب بسیار مهم است. از بین دی و تری استات، ترای استات تحمل بالایی دارد. آیا ویسکوز ریون از تری استات بهتر است؟ برای جواب، ابتدا با ویژگی‌های این الیاف، آشنا می‌شویم. اما قبل از آشنایی باید اشاره کرد که الیاف ویسکوز ریون، جنس ساختاری آن بیشتر شبیه پنبه‌ای است که از الیاف طبیعی می‌باشد.
- نسبت به پنبه آب بیشتری جذب می‌کند.
- در حالت خیس یا مرطوب، استحکام آن تقریبا نصف پنبه می‌باشد.
- از ویژگی‌های خوب آن می‌توان به نرمی، لطافت، رد و بدل شدن خوب هوا، خنک ماندن بدن و … اشاره کرد.
برای اطلاعات بیشتر در مورد انواع الیاف بازیافته و شناخت الیاف بازیافته پیشنهاد می‌کنم مقاله “شناخت الیاف بازیافته برای استفاده بهتر از آن ها” را حتما بخوانید.
نتیجه گیری
با توجه به افزایش جمعیت استفاده از الیاف مصنوعی برای تولید لباس و منسوجات برای انسان‌ها، اهمیت بیشتری پیدا کرده است. در بین الیاف مصنوعی تولید لباس به روش رنگرزی الیاف بازیافته بیشتر جا افتاده است. رنگرزی یا همان صباغی، رنگ دادن به لباس با استفاده از آب و نمک است. الیاف بازیافته در چندین نوع پروتئینی و سلولزی هستند. در بین سلولزی‌ها، دی استات، تری استات و ویسکوز ریون بیشترین استفاده را در تولیدات دارند. هر یک از این الیاف ویژگی‌ها و کاربردهایی دارد که در طول متن به آن اشاره شده است.
نظرات کاربران