الیاف مورد استفاده در نساجی به سه دستۀ طبیعی، مصنوعی و نیمه مصنوعی تقسیم می‌شود. الیاف طبیعی نیز شامل دو دستۀ حیوانی (مانند ابریشم و پشم) و گیاهی (مانند پنبه، کنف و کتان) می‌شود. الیاف طبیعی بر خلاف الیاف مصنوعی که از مواد نفتی و پلی‌استر تولید شده‌اند و هزاران سال طول می‌کشد تا جذب طبیعت شوند، قابل تخریب، تجزیه و بازیافت هستند و در حفظ محیط زیست موثرند.
البسۀ تهیه شده از الیاف طبیعی علاوه بر حفاظت از محیط زیست، به دلیل سبک بودن، احساس راحتی و آرامش را برای مصرف کننده به همراه دارند.
انواع الیاف طبیعی:
پنبه
اصلی‌ترین گیاه مورد استفاده در صنایع نساجی، پنبه است زیرا بیشتر پوشاک مردم جهان از پنبه می‌باشد. بلندی بوته‌‌‌ی پنبه معمولاً از ۹۰ تا ۱۸۰ سانتیمتر است و به صورت الیافی ظریف از غوزه به دست می‌آید.
این بوتهها هر سال، یکبار محصول می‌دهد ولی نوعی دیگر از گیاه پنبه که گاه ممکن است به اندازه‌‌‌ی یک درخت رشدکند، در سال چند بار برداشت نمود. میزان محصولی که سال اوّل از این‌گونه بوتهها برداشت می‌شود بیشتر از محصول سال‌های بعدی است. پنبه انواع متفاوتی دارد و هر نوع از آن برای تولید جنس خاصی استفاده می‌شود.
به‌عنوان مثال پنبۀ با الیاف نرم را برای پارچۀ پیراهنی و پنبه با الیاف زبر را برای تولید پارچه‌های ضخیم به کار برده می‌برند. هرچه قطر الیاف کمتر و طول آن بیشتر باشد، نوع پارچه‌ای که از آن می‌بافند بهتر خواهد بود. طول الیاف پنبه را به اینچ یا میلیمتر محاسبه می‌کنند.
پنبۀ سی‌آیلند که در جنوب ایالات متحده آمریکا کشت می‌شود و بهترین نوع پنبه است. الیاف ظریف، رنگ نخودی روشن و تمیز بودن از مشخصات اصلی پنبۀ سی‌آیلند است.
در ایران دو نوع پنبه کشت می‌شود:
- نژادهای بومی یا همان پنبههای آسیایی: که معروف‌‌‌‌‌‌‌‌ترین آنها آریا نام دارد و در حال حاضر در اصفهان و مازندران کشت می‌شود. ارتفاع بوته‌های آن از ۱۰۰ تا ۱۶۰ سانتیمتر و طول الیافش حدود ۱۸ تا ۲۰ میلیمتر است.
- پنبههای خارجی قابل کشت: که پنبههای معروف فیلستان و کوکرس را شامل می‌شود. طول الیاف این نوع پنبه به حدود ۲۷ تا ۳۰ میلیمتر می‌رسد و در فارس و خراسان کشت می‌شود.
پنبه را از نظر رنگ به ۶ دسته می‌توان تقسیم کرد:
- پنبه فوق‌العاده سفید
- پنبه سفید
- پنبه خاکستری
- پنبۀ رنگی
- پنبه لکه دار
- پنبۀ دارای لکه‌های زرد
کتان
با افزایش استفادۀ پنبه در قرن نوزدهم، رفته رفته اهمیت کتان کم شد. با این حال کتان همچنان جزو مهم‌ترین الیاف گیاهی است و برای تهیۀ انواع پارچه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این الیاف نسبت به پنبه مقاومت و شفافیت بیشتری دارد. خاصیت کششی آن مانند سایر الیاف چوبی کم است و همین خاصیت یک مزیت برای تهیۀ انواع ریسمان‌ها و تسمه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها است. الیاف کتان نسبت به آلودگی و باکتری‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها حساس است به همین دلیل از آن برای تهیۀ روپوش پزشکان و دستمال‌های جیبی استفاده می‌شود.
پارچه‌های کتانی پرز نمی دهند و به دلیل دارا بودن خاصیت خنک کنندگی برای تهیۀ ملحفه‌‌های تابستانی استفاده می‌شود. رنگ کتان به نوع تخمیر آن بستگی دارد، بین طیف بلوند روشن تا خاکستری تیره متغیر است.
کنف
رشد این گیاه بستگی به مناطق کشت دارد، نوع روسی این گیاه ۱۵۰ تا ۱۸۰ سانتیمتر طول دارد در حالی که ارتفاع ساقۀ کنف ایتالیایی به ۳۰۰ الی ۳۵۰ سانتیمتر می‌رسد.
یکی از نشانه‌های مرغوبیت کنف رنگ آن است، رنگ‌های شفاف مانند سفید و زرد مرغوب‌‌‌‌‌‌‌تر از رنگ‌های سبز، خاکستری و رنگ‌های تیره می‌باشد. هم‌چنین مقاومت الیاف روشن در مقابل پارگی بیشتر از الیاف تیره است. از الیاف کنف برای تولید پارچه‌‌‌‌‌‌هایی مثل کمربند، انواع چادر، بادبان کشتی، روکش تشک، شیلنگ و هم‌چنین به صورت نخ چله در بافت قالی و قالیچه استفاده می‌شود.
نظرات کاربران